Prawosławni zakończyli 40-dniowy Wielki Post i stanęli u progu Wielkiego Tygodnia. W obrzędy ostatnich sześciu dni przed Paschą wprowadziła wiernych sobota wskrzeszenia Łazarza oraz Niedziela Palmowa - ustanowiona na cześć uroczystego wjazdu Chrystusa do Jerozolimy.
Wielki Post, poprzez wstrzemięźliwość w spożywaniu pokarmów, spowiedź, liczne nabożeństwa i wewnętrzną modlitwę, miał za zadanie przygotować wiernych na to, co właśnie następuje. Teraz już nie powinni się oni koncentrować na sobie, lecz na tym, czego Zbawiciel dokonuje dla każdego z nich. W postnej wstrzemięźliwości, milczeniu i pokorze idą więc za Chrystusem przez wszystkie dni Wielkiego Tygodnia, przez wszystkie następujące po sobie wydarzenia, pojmanie, zdradę Judasza, sąd, mękę oraz śmierć, aż po zmartwychwstanie.
W Wielki Poniedziałek Cerkiew wspomina starotestamentowego Józefa, syna patriarchy Jakuba, sprzedanego w niewolę przez swoich braci. Cierpienie Józefa stanowi swoisty praobraz Chrystusa, którego już wkrótce ludzie wydadzą na męki. Tego dnia o poranku sprawowana jest Boska Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów, podczas której odczytuje się fragment Ewangelii mówiący o niewdzięczności narodu żydowskiego, odtrąceniu Zbawiciela i ostatecznych losach świata.
W Wielki Wtorek mówi się o potrzebie duchowej czujności i doskonałości. W trakcie Liturgii czytane są ewangeliczne pouczenia Chrystusa.
Liturgiczne teksty Wielkiej Środy przytaczają okoliczności pobytu Chrystusa w Betanii, gdzie w domu Szymona Trędowatego, Maria, siostra Marty i wskrzeszonego przez Chrystusa Łazarza, namaściła Jezusa drogocenną mirrą. Cerkiew przeżywa też zdradę Judasza i zamiar wydania Zbawiciela arcykapłanom. W Wielką Środę odprawia się te same nabożeństwa, co w dwa poprzednie dni, przy czym Boską Liturgię Uprzednio Poświęconych Darów tego dnia sprawuje się po raz ostatni.
Rankiem Wielkiego Czwartku sprawowana jest Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego, rozpoczynająca się od wieczerni. Ewangelia zawiera obszerne fragmenty, szczegółowo opowiadające o Mistycznej Wieczerzy, umyciu przez Chrystusa nóg apostołom oraz modlitwie w sadzie Getsemane. W trakcie tej liturgii przygotowywane są Święte Dary dla chorych na cały kolejny rok. Wieczorem, na jutrzni Wielkiego Piątku, odczytuje się dwanaście fragmentów Ewangelii (Strasti Hospodni), w których wspomina się pożegnalną rozmowę Chrystusa z uczniami, modlitwę w sadzie Getsemane, pojmanie Jezusa przez żołnierzy, sąd u arcykapłanów Annasza i Kajfasza, mękę oraz ukrzyżowanie i śmierć na krzyżu. Uczestnicząc w tym nabożeństwie wierni trzymają w dłoniach zapalone świece jako symbol żarliwej modlitwy, a także świadectwo swojej obecności przy Zbawicielu. Wychodząc z cerkwi wierni nie gaszą świec. Chroniąc płomyk modlitwy przed zagaśnięciem przenoszą tym samym atmosferę ze świątyni do swoich domów.
W Wielki Piątek wierni przeżywają śmierć Zbawiciela i złożenie Jego ciała w grobie. Jest to dzień tak surowego postu, iż nie sprawuje się weń Liturgii Eucharystycznej. Wierni powinni starać się całkowicie powstrzymać od jakichkolwiek posiłków aż do zachodu słońca. Na środek świątyni wynoszony jest całun (Płaszczanica) z wizerunkiem Chrystusa złożonego w grobie. W czasie wieczerni czytana jest kolejny raz Ewangelia o męce Chrystusa. Następnie sprawowana jest jutrznia Wielkiej Soboty, będąca symbolicznym obrzędem pogrzebu Chrystusa. Przy dźwięku dzwonów odbywa się uroczysta procesja z Płaszczanicą wokół świątyni. Procesja nawiązuje do tego, jak Józef z Nikodemem oddali ostatnią posługę Ukrzyżowanemu, zdjęli ciało Zbawiciela z krzyża, owinęli w całun i złożyli do grobu. Po procesji duchowni składają Płaszczanicę na poprzednim miejscu - w symbolicznym grobie pośrodku cerkwi.
W Wielką Sobotę Cerkiew wspomina przebywanie ciała Chrystusa w grobie, Jego zstąpienie duszą do piekła, wprowadzenie łotra do raju oraz jednoczesne przebywanie z Ojcem i Duchem w niebie. Z samego rana sprawowana jest Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego, która podobnie jak w Wielki Czwartek, rozpoczyna się od wieczerni. To jeszcze nie święto, to zaledwie niezbędne wprowadzenie, które - jak wierzy Cerkiew - zakończy się paschalną radością. Tego dnia, w trakcie Boskiej Liturgii, duchowni zmieniają szaty. Zdejmują ciemne - symbolizujące pokajanije i przywdziewają obłaczenija w kolorze białym. Po południu dokonuje się zaś poświęcenia pokarmów. Kapłan odczytuje modlitwę, w której prosi, aby Bóg wejrzał na te dary i uświęcił je, jak niegdyś ofiarę Abrahama i Abla, po czym kropi święconą wodą przygotowane jaja, chleb sól i mięso. Zwyczaj ten stwarza nastrój zbliżającego się święta, które będzie tym radośniejsze, im bardziej godnie przeżyło się zbawienny okres Wielkiego Postu i Wielkiego Tygodnia.
Adam Matyszczyk